مقالات

معرفی کلاس اشعه در دستگاه برش لیزر و خطرات آن

انواع اشعه لیزر

مقدمه:

امروزه دستگاه‌های برش لیزری به یکی از ابزارهای کلیدی در صنایع مختلف تبدیل شده‌اند. اما آشنایی با  کلاس اشعه لیزر و خطرات مرتبط با آن برای اپراتورها و کاربران ضروری است. در این مقاله، به طور جامع به معرفی  انواع کلاس‌های اشعه لیزر ، ویژگی‌های دستگاه برش لیزری و خطرات ناشی از آن می‌پردازیم.


کلاس اشعه لیزر (Beam Class) چیست؟

بر اساس استاندارد بین‌المللی(IEC 60825-1) لیزرها بر اساس قدرت پرتو، طول موج و میزان خطر برای انسان و محیط زیست به چهار کلاس اصلی تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی به کاربران کمک می‌کند تا نحوه ایمن کار با دستگاه را درک کنند.

 انواع کلاس‌های اشعه لیزر

۱. لیزر کلاس ۱ (Class 1) : – ویژگی: کاملاً ایمن، حتی در صورت تماس مستقیم با چشم یا پوست. – کاربرد: دستگاه‌های با محفظه بسته مانند چاپگرهای لیزری. – خطرات: بدون خطر، مگر در صورت دستکاری غیراصولی دستگاه. ۲. لیزر کلاس ۲ (Class 2) : – ویژگی: پرتو مرئی با حداکثر قدرت ۱ میلی‌وات. – کاربرد: لیزرهای نشانگر (پوینتر) و اسکنر بارکد. – خطرات: آسیب به چشم در صورت نگاه مستقیم و طولانی. ۳. لیزر کلاس ۳ (Class 3) : – زیرکلاس ۳A: – قدرت تا ۵ میلی‌وات. – خطرناک در صورت استفاده با عدسی‌های متمرکزکننده. – زیرکلاس ۳B: – قدرت تا ۵۰۰ میلی‌وات. – آسیب به چشم و پوست در صورت تماس مستقیم. ۴. لیزر کلاس ۴ (Class 4) : – ویژگی: پرتو فوق‌قدرتمند با قدرت بالای ۵۰۰ میلی‌وات. – کاربرد: دستگاه‌های برش و حکاکی لیزری صنعتی. – خطرات: آسیب جبران‌ناپذیر به چشم و پوست.  خطر آتش‌سوزی و تولید گازهای سمی.


 دستگاه برش لیزر و کلاس اشعه آن :

دستگاه‌های برش لیزری صنعتی (مانند لیزرهای CO2، فیبری و ND:YAG) عموماً در کلاس ۴قرار می‌گیرند. دلیل این طبقه‌بندی عبارت است از: – قدرت بالا: توان خروجی بین ۱۰۰ وات تا چند کیلووات. – کاربردهای پیچیده: توانایی برش فلزات، چوب، پلاستیک و مواد کامپوزیت. – خطرات چندگانه: پرتو این دستگاه‌ها حتی در صورت بازتاب از سطوح نیز خطرناک است.


خطرات اصلی دستگاه برش لیزر کلاس ۴

۱.آسیب‌های چشمی : – پرتو لیزر (حتی نامرئی) می‌تواند باعث سوختگی شبکیه یا کوری دائمی شود. – مثال: لیزرهای مادون قرمز (CO2) بدون عینک محافظ، خطرناک‌اند. ۲.سوختگی پوست: – تماس مستقیم با پرتو یا ذرات داغ ناشی از برش. ۳. آتش‌سوزی: – اشتعال مواد قابل احتراق مانند گردوغبار یا گازهای تولیدشده. ۴. گازهای سمی: – برش PVC: انتشار گازهای کلر و دیوکسین. – برش فلزات: تولید ذرات ریز معلق (مثل اکسیدهای فلزی). ۵. خطرات الکتریکی: – تماس با قطعات تحت ولتاژ بالا در دستگاه.


 نکات طلایی ایمنی برای دستگاه‌های برش لیزر

– استفاده از عینک محافظ : متناسب با طول موج لیزر (مثلاً عینک OD6 برای لیزر CO2). – تهویه مناسب : نصب سیستم‌های فیلتراسیون هوا برای دفع گازهای سمی. – محافظت فیزیکی : استفاده از شیشه‌های ضد لیزر و حفاظ‌های مکانیکی. – آموزش اپراتورها : آشنایی با پروتکل‌های اضطراری و خاموش‌کردن دستگاه. – بررسی منظم دستگاه : جلوگیری از نقص فنی و نشت پرتو.


 سوالات متداول

 ۱. تفاوت لیزر کلاس ۳B و کلاس ۴ چیست؟

– کلاس ۳B : حداکثر قدرت ۵۰۰ میلی‌وات؛ خطر در تماس مستقیم. – کلاس ۴ : قدرت بالای ۵۰۰ میلی‌وات؛ خطر حتی در تماس غیرمستقیم.

 ۲. آیا دستگاه برش لیزر خانگی هم خطرناک است؟

– دستگاه‌های کم‌توان خانگی معمولاً در کلاس ۱ یا ۲ قرار می‌گیرند، اما مدل‌های صنعتی کوچک ممکن است کلاس ۳B یا ۴ باشند.

 ۳. بهترین راه کاهش خطرات لیزر کلاس ۴ چیست؟

– ترکیب تجهیزات حفاظتی ، تهویه مناسب و آموزش کاربران.


 جمع‌بندی :

دستگاه‌های برش لیزری کلاس ۴ به دلیل قدرت بالا و قابلیت برش مواد سخت، خطرات قابل توجهی برای کاربران ایجاد می‌کنند. آشنایی با انواع کلاس اشعه لیزر، رعایت استانداردهای ایمنی و استفاده از تجهیزات محافظتی، کلید کاهش این خطرات است. هرگز بدون آموزش تخصصی و تجهیزات مناسب با این دستگاه‌ها کار نکنید!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *